کارفرما: شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه
هدف پروژه:
- شناسایی مشکلات خط سامانه تندرو2 و خطوط جانبی آن و بررسی وضع موجود این خطوط
- تحلیل ظرفیت، ارائه برنامه زمانبندی و تخصیص ناوگان برای خط سامانه تندرو2 به همراه خطوط جانبی آن (مهندسی خطوط)
- تحلیل اقتصادی و برآورد هزینه‌های عملکردی این مجموعه خطوط
- ارائه یک روند برای واگذاری این مجموعه خطوط به بخش خصوصی
خروجی های پروژه:
- استخراج مشکلات سامانه2 و خطوط جانبی آن از سه دیدگاه مسافران، گردانندگان و رانندگان
- تعیین ظرفیت ایستگاه‌ها و مشخص شدن ایستگاه بحرانی در سامانه2 و خطوط جانبی آن
- ارائه جدول زمانبندی و همچنین جدول زمانی اعزام‌ها برای سامانه2 و خطوط جانبی آن
- مشخص کردن برنامه روزانه حرکت هر اتوبوس در هر یک از خطوط
- برآورد کل هزینه و درآمد روزانه هر یک از خطوط و تعیین میزان یارانه پرداختی به بخش خصوصی در صورت لزوم
- معرفی شیوه تعاونی همکار اصلاحشده برای واگذاری سامانه2 و خطوط جانبی آن به بخش خصوصی
- در این مطالعه برای اولین بار در کشور، مراحل مهندسی خطوط اتوبوسرانی به صورت کامل و برای داده‌های واقعی انجام شد.
شرح پروژه :
- مراحل مختلف مهندسی خطوط اتوبوسرانی شامل تحلیل ظرفیت، ارائه برنامه زمانبندی، تخصیص ناوگان و تحلیل اقتصادی برای تمامی خطوط اتوبوسرانی در سراسر کشور قابل انجام است. در این مطالعه مهندسی خط سامانه تندرو2 و خطوط جانبی آن به صورت پایلوت انجام شد. در حال حاضر، مطالعه مهندسی خطوط تمامی خطوط اتوبوسرانی شهر تهران توسط این مشاور در حال انجام است. لذا، این مطالعه را می‌توان برای خطوط اتوبوسرانی در تمامی شهرهای کشور انجام داد.
وقتی تعداد خطوط زیاد شود، به دلیل حجم بالای محاسبات در روند مهندسی خطوط و زمانبر بودن آن، نیاز به یک نرم افزار احساس می‌شود. به همین دلیل این مشاور برای انجام مطالعه مهندسی خطوط اتوبوسرانی شهر تهران، نرم‌افزاری به نام IMNET طراحی نموده است که قابلیت استفاده برای سایر شهرها را نیز دارد.
تجربه‌ها حاكي از آنست كه سامانه اتوبوس تندرو (BRT) بعنوان يك رقيب براي وسايل‌نقليه شخصي مي‌تواند جايگاه از دست رفته سامانه‌هاي حمل‌و‌نقل همگاني را بدست آورد. لذا طراحی این سیستم با عملکرد بهینه بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، نباید نگاه منفردی به خط تندرو داشت، بلکه باید خطوط جانبی مربوط به آن را نیز به صورت یک مجموعه در نظر گرفت.این دیدگاه برای اولین بار در این پروژه برای سامانه تندرو2 و خطوط جانبی آن در شهر تهران به کار گرفته شده است.
در طی این پروژه، ابتدا آماربرداری‌های لازم انجام و اطلاعات مورد نیاز برداشت گردید. سپس با توجه به آمارهای برداشت شده به تحلیل ظرفیت خطوط این مجموعه پرداخته شد. خروجی این مرحله تعیین ظرفیت خطوط و شناسایی گلوگاه‌ها و اولویت‌بندی آنها است. به عبارتی تحلیل ظرفیت نشان می‌دهد که یک خط اتوبوس در کدام نقاط از لحاظ طراحی یا عملکردی دچار مشکل است و این نقاط را اولویت‌بندی می‌کند. گام بعدی این پروژه تدوین برنامه زمانبندی سامانه تندرو2 و خطوط جانبی آن است. برنامه زمانبندی مهمترین اصل برنامه‌ریزی در یک خط اتوبوسرانی است که بهینگی سیستم و رضایت مسافران را به همراه خواهد داشت. در این مرحله ناوگان بهینه خطوط نیز محاسبه می‌گردد. پس از تعیین برنامه زمانبندی، به تخصیص ناوگان در این مجموعه خطوط پرداخته شد. تخصیص ناوگان برنامه هر اتوبوس را به صورت خاص مشخص می‌کند و نشان می‌دهد یک اتوبوس باید در هر زمانی کجا باشد. آخرین گام در روند مهندسی خطوط، تحلیل اقتصادی خطوط است. این تحلیل با برآورد مسافر خط، بررسی هزینه‌های عملکردی و تخمین درآمد حاصل از خط امکان پذیر است که پارامترهای بسیار زیادی در این روند تاثیرگذار می‌باشند. خروجی تحلیل اقتصادی کمک شایانی به تعیین نرخ کرایه خطوط و همچنین واگذاری آنها به بخش خصوصی می‌نماید. بخش پایانی این پروژه به ارائه یک روش برای واگذاری خط سامانه تندرو2 به همراه خطوط جانبی آن به بخش خصوصی اختصاص دارد. در این راستا، انواع روشهای واگذاری خدمات به بخش خصوصی و مشکلات فعلی شرکت واحد در بحث خصوصی‌سازی بررسی می‌گردد و سپس روشی تحت عنوان تعاونی همکار اصلاحشده برای واگذاری سامانه2 و خطوط جانبی آن به بخش خصوصی پیشنهاد می‌شود.
محصولات علمی حاصل از پروژه:
ارائه مقاله‌ای تحت عنوان ” تحليل ظرفيت سامانه تندرو2 شهر تهران، بررسي مشکلات و ارائه راهکار” در یازدهمین کنفرانس حمل‌و‌نقل و ترافیک، پذیرفته شده برای سخنرانی
ارائه مقاله‌ای تحت عنوان ” تحلیل اقتصادی خطوط اتوبوسرانی– مطالعه موردی خط 4-30 (شهید فتحی- پایانه فیاض‌بخش) شهر تهران” در یازدهمین کنفرانس حمل‌و‌نقل و ترافیک، پذیرفته شده برای سخنرانی و برگزیده شده به عنوان مقاله برتر