کارفرما: شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه
هدف پروژه:
- طراحی شبکه اتوبوسرانی در شبکه‌های واقعی در زمان قابل قبول
- امکان مقایسه سناریوهای مختلف برای طراحی شبکه اتوبوسرانی در یک شهر
- بررسی تاثیر ایجاد یک خط جدید اتوبوس یا مترو یا BRT بر شاخصهای شبکه اتوبوسرانی
خروجی های پروژه:
- معرفی شبکه خطوط اتوبوس بهینه برای شهر مورد نظر
- محاسبه شاخصهای یک شبکه اتوبوس مانند پوشش تقاضای شبکه، متوسط زمان انتظار و متوسط تعداد تغییر خط
- ارائه تعداد ناوگان و تواتر اولیه برای خطوط شبکه پیشنهادی
شرح پروژه :
- · این نرم‌افزار به منظور طراحی شبکه اتوبوسرانی در شهرهای تهران و مشهد به کار گرفته شده و نتایج مثبتی را نیز به همراه داشته است. نتایج نشان داد که شاخصهای عملکردی شبکه پیشنهادی نرم افزار بسیار بهتر از شبکه وضع موجود در این شهرها می‌باشند. لذا، این نرم افزار تجربه موفقی در شهرهای تهران و مشهد داشته است و امکان استفاده از این نرم افزار برای طراحی شبکه اتوبوسرانی در سایر شهرهای ایران نیز وجود دارد.
به منظور طراحی شبکه اتوبوسرانی شهری نرم‌افزار خاصی وجود ندارد و طراحان همواره برای طراحی شبکه اتوبوسرانی هر شهر نرم‌افزار متناسب آن را تهیه می‌کنند. نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی که برای تحلیل تقاضای شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد، فرآیند تخصیص و بعضاً ارائه برخی شاخصهای عملکردی سیستم اتوبوسرانی شهری را انجام می‌دهد اما کل فرآیند طراحی باید پیاده‌سازی شود. پیاده‌سازی روش طراحی نیز با مشکلات زیادی روبرو است. در شهرهای کوچک این فرآیند به مراتب ساده‌تر از شهرهای متوسط و بزرگ است چرا که فرآیندهای مهمی نظیر تخصیص مسافر به خطوط در شبکه‌های بزرگ مقیاس نظیر تهران پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و پیاده‌سازی الگوریتم‌هایی نظیر کوتاهترین مسیر در شبکه اتوبوسرانی زمان بسیار زیادی را می‌طلبد.
این مشاور نرم‌افزاری در محیط C++ طراحی کرده است که فرآیند تخصیص ترانزیت و محاسبه کلیه شاخصهای عملکردی سیستم اتوبوسرانی که در سطح شبکه قابل استحصال است را انجام داده و بر اساس آن با ماژول الگوریتم ژنتیک که بر روی آن ایجاد شده، طراحی شبکه اتوبوسرانی را با اهداف مختلف انجام می‌دهد. ورودی‌های این نرم افزار مجموعه مرجع از خطوط کاندید، گراف شهر و ماتریس تقاضا است. مجموعه مرجع متشکل از خطوط موجود در شبکه، خطوط پیشنهادی متخصصین و خطوط ایجاد شده در الگوریتم کوتاهترین مسیرها میان نقاط ترمینالی (توسط خود نرم افزار تولید می‌شوند) است. گراف شهر نیز به صورت کدگذاری شده به نرم افزار داده می‌شود. بدین ترتیب هر گره یک شماره شناسایی دارد و هر کمان با شماره گره‌های ابتدا و انتهای آن و طول کمان قابل شناسایی است. هر خط اتوبوس نیز با سری گره‌های عبوری از آن خط مشخص می‌گردد. ورودی دیگر نرم‌افزار ماتریس تقاضای حمل‌و‌نقل همگانی است که این ماتریس معمولاً از مطالعات جامع حمل و نقل شهر مورد نظر، قابل استخراج است. خروجی نهایی این نرم‌افزار معرفی شبکه اتوبوس بهینه برای شهر مورد نظر و نمایش شاخصهای عملکردی شبکه مانند پوشش تقاضا به تفکیک تغییر خط، متوسط تعداد تغییر خط مسافران، متوسط زمان انتظار مسافران، میزان تابع هدف و غیره است. همچنین خروجی این نرم‌افزار برای شبکه خطوط به گونه‌ای است که می‌توان مسیر خطوط را در محیط نرم افزار GIS رسم نمود.
محصولات علمی حاصل از پروژه
ارائه مقاله‌ای تحت عنوان ” طراحی شبکه اتوبوسرانی در شبکه‌های بزرگ مقیاس، مطالعه موردی: شهر تهران ” در دوازدهمین کنفرانس حمل‌و‌نقل و ترافیک، پذیرفته شده برای سخنرانی